W ostatniej dekadzie otworzono nie tylko wiele kilometrów autostrad ale również dróg ekspresowych. Nie mówi się o nich dużo, ale ich sieć jest niezwykle ważna zarówno dla poszczególnych regionów, jak i całej Polski. Do 2023 powstaną kolejne setki kilometrów dróg z „S” w nazwie. Co oznacza pojęcie „droga ekspresowa”, gdzie je znajdziemy i jakie obowiązują na nich przepisy? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w dalszej części tekstu. Zapowiemy także powstanie kolejnych dróg tego typu w naszym kraju.
Czym jest droga ekspresowa?
Encyklopedyczna definicja drogi ekspresowej brzmi „ droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłączeni do ruchu pojazdów samochodowych, na ogół posiadająca wyłącznie wielopoziomowe skrzyżowania”. Nie ma jednak jednego uniwersalnego standardu takich dróg na świecie. W Polsce drogi ekspresowe mogą być zarówno jednojezdniowe, jak i dwujezdniowe. Drogi ekspresowe oznaczone są znakiem D-7, a numerowanie ich poprzedzone jest literą S, podobnie jak autostrady numer drogi ukazany jest na czerwonym tle. Drogowskazy na drogach ekspresowych mają zielone tło, na autostradach niebieskie. Podobnie jak w przypadku autostrad zabronione jest stosowanie zjazdów, czyli bezpośrednich dojazdów do posesji, za to dozwolone są prawe skręty z drogami zbiorczymi. Odstępy od węzłów poza terenem zabudowanym nie powinny być mniejsze niż 5 km ( autostrady 15 km), a w terenie zabudowanym nie mniejsze niż 3 km (autostrady w pobliżu miast 5 km).
Prędkość projektowa drogi ekspresowej może wynosić 120 (wyłącznie dla dróg dwu jezdniowych), 100 lub 80 km/h poza terenem zabudowanym, a także 80, 70, 60 km/h na obszarze zabudowanym. Prędkość projektowa to parametr ustalany podczas budowy, określający bezpieczną prędkość dla pojazdów na powstającej trasie. Szerokość pasa awaryjnego zawsze powinna wynosić 2,5 m. W zależności od prędkości projektowej różne są szerokości pasa ruchu (przeważa 3,5 m).
Ograniczenia prędkości
Dopuszczalna prędkość maksymalna na dwujezdniowych drogach ekspresowych wynosi 120 km/h dla samochodów osobowych, motocykli i samochodów ciężarowych do 3,5 tony, czyli o 20 km/h wolniej niż w przypadku autostrady. Na drogach jednojezdniowych jest to 100 km/h. Dla innych pojazdów limity są już takie same jak w przypadku autostrad. Czyli dla autobusów spełniających dodatkowe warunki techniczne jest to 100 km/h, samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, samochodów osobowych z przyczepą itd. 80k/h, Dla pojazdów z urządzeniem wystającym do przodu 60 km/h, a dla motocykli przewożących dziecko w wieku do 7 lat 40 km/h. W przeciwieństwie do autostrad nie ma tu prędkości minimalnych.
Na drogach ekspresowych zabrania się zawracania, zatrzymywania się i postoju za wyjątkiem miejsc do tego wyznaczonych, a także cofania. W przeciwieństwie do autostrad na drogach ekspresowych dozwolone jest holowanie innego pojazdu. W przypadku awarii pojazdu i zatrzymania w miejscu do tego nie wyznaczonym należy włączyć światła awaryjne, a trójkąt ostrzegawczy umieścić 100 metrów za samochodem.
Co ważne drogi ekspresowe dla samochodów osobowych są bezpłatne i prawdopodobnie tak pozostanie również w przyszłości. Natomiast dla samochodów ciężarowych obowiązują opłaty w systemie viaTool.
Sieć dróg ekspresowych w Polsce
Na koniec 2016 roku sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce powinna łącznie wynosić 7650 km, z czego 5650 km to drogi ekspresowe. Jest, to więc zdecydowanie ważny element drogowej infrastruktury naszego kraju. W tej chwili dróg ekspresowych gotowych do użytku i w trakcie budowy jest 21.
Droga ekspresowa S1
Jest to budowana droga, która łącznie ma mieć 142 km długości Łączy ona Lotnisko Pyrzowice (okolice Katowic) z granicą państwa w Zwardoniu na Słowacji łącząc się jednocześnie ze słowacką autostradą D3. Trasa ta też jest częścią wschodniej obwodnicy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Nie ukończony jest odcinek środkowy między węzłami Mysłowice Kosztowy, a Bielsko-Biała Suchy potok, a także odcinek Pyrzowice Lotnisko – węzeł Pogoria.
Droga ekspresowa S2
Droga ta znana jest również jako południowa obwodnica Warszawy będąca przedłużeniem autostrady A2 od węzła Konotopa, finalnie ma biec, aż do węzła Lubelska w miejscowości Majdan. Odcinek Puławska-Lubelska ma być oddany do sierpnia 2020 roku. Aktualnie droga ma 15,5 km długości i kończy się węzłem z ulicą Puławską w Warszawie, docelowo ma mieć 34,1 km.
Droga ekspresowa S3
Jest to droga ekspresowa, która docelowo ma połączyć całą zachodnią część Polski. To 480 km drogi od Świnoujścia do Lubawki. Aktualnie zbudowanych jest 218 km drogi dwujezdniowej i 77 km drogi jednojezdniowej, w budowie jest ponad 117 km S3.
Droga ekspresowa S5
Droga ta prowadzić ma od Olsztyna do Wrocławia przez Bydgoszcz. Jednocześnie już teraz stanowi ona wschodnią obwodnicę Poznania. W budowie jest 273 km, zbudowano 64 km, a całość jest projektowana na 467 km.
Droga ekspresowa S6
Droga S6 ma mieć łącznie 364 km, na razie jest ich jedynie 64, a w budowie 112 km. Ta „ekspresówka” ma łączyć Szczecin, Police, Goleniów, Kołobrzeg Słupsk i Trójmiasto. Prowadzi ona niemal równolegle z wybrzeżem Bałtyku. Jej historia sięga jeszcze lat 30 i 40-tych ubiegłego wieku kiedy to Niemcy gdzie planowano połączyć tą trasą Berlin z obecnym Kaliningradem. Dziś droga ta to m.in. niemiecka autostrada A11 i Polska A6.
Droga ekspresowa S7
Jej całkowita długość ma mieć 706 Km i ciągnąć się od Gdańska, aż po Rabkę zdrój przechodząc przez województwo pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, świętokrzyskie, małopolskie łącząc Gdańsk-Elbląg-Warszawę, Radom, Kielce, Kraków i część tzw. Zakopianki. Docelowo droga ma mieć dwie jezdnie w każdym kierunku na całej swojej długości. Zbudowano 282 km drogi, a w budowie jest kolejnych 211 km. Większość trasy powinna być zakończona do 2022 roku.
Droga ekspresowa S8
Droga ta ma łączyć Białystok z Wrocławiem przechodząc również przez Warszawę i okolicę Łodzi. Zbudowano już 419 km, w budowie jest 120 km, a cały projekt zakłada 564 km długości. Droga powinna zostać ukończona przed 2019 rokiem.
Droga ekspresowa S10
Trasa Szczecin-Wołomin mająca łączyć porty morskie Szczecin-Świnoujście ze stolicą Polski. Na razie jednak zbudowanych jest zaledwie 33 km drogi dwujezdniowej i 19 km drogi jednojezdniowej, w budowie jest zaledwie kolejnych 17 km, a w całości ma być to 460 km drogi.
Droga ekspresowa S11
Droga S11 ma łączyć Koszalin z Pyrzowicami, łączna długość to 550 km, a aktualnie zbudowano 73 km, głównie w ramach obwodnicy Poznania.
Droga ekspresowa S12
Droga S12 ma łączyć Piotrków Trybunalski z granicą z Ukrainą w Dorohusku. Obecnie zbudowanych jest 77 km, a całość ma mieć 315 km długości. Do 2018 roku ma powstać m.in. obwodnica Puław.
Droga ekspresowa S14
Droga S14 ma być zachodnią obwodnicą Łodzi o długości 40 km, na razie powstało 13 km od Szynkielew do Róży. Pierwszego grudnia 2016 roku ogłoszono przetarg na resztę drogi S14.
Droga ekspresowa S16
Droga S16 to na razie 8,2 km drogi dwujezdniowej i 18,4 km drogi jednojezdniowej, całość ma mieć długość 230 km. Jest to droga ekspresowa od Olsztyna do Ełku, wciąż jednak jest na etapie koncepcyjnym.
Droga ekspresowa S17
Droga ta ma łączyć Warszawę z przejściem granicznym Hrebenne (Ukraina) Ma łączyć Warszawę z Lubelszczyzną. Zbudowano 86 km. W budowie jest 97 km, a całość ma mieć długość 328 km.
Droga ekspresowa S19
To planowana droga od Kuźnicy Białostockiej, czyli przejścia granicznego z Białorusią do granicy ze Słowacją w Barwinku. Droga połączy Białystok, Lublin, Rzeszów oraz Krosno. Aktualnie zbudowanych jest 26 km drogi dwujezdniowej, 18 km drogi jednojezdniowej oraz 28 km drogi jest aktualnie w budowie. Całość ma mieć ok 570 km.
Droga ekspresowa S22
Jest to droga ekspresowa od Elbląga w kierunku Kaliningradu poprzez przejście graniczne Grzechotki. Długość drogi to 50 km. Droga ta została otwarta przez Niemców w 1938 roku jako jednojezdniowa autostrada, odbudowana i odremontowana w późniejszych latach funkcjonuje właśnie jako droga ekspresowa S22, w planach jest jej przedłużenie do Gorzowa Wielkopolskiego.
Droga ekspresowa S51
Droga S51 ma mieć zaledwie 34 km długości, ale na razie zbudowano jedynie 6 km, droga ta ma połączyć Olsztyn z drogą ekspresową S7 na węźle Olsztynek-Zachód, jej przebieg pokrywa się w większości z drogą krajową nr 51. Budowa ma być zakończona na przełomie lat 2018/2019
Droga ekspresowa S52
Droga ekspresowa S52 ma mieć 142 KM długości, na razie zbudowano 60 km. Droga Łączy Cieszyn z Bielsko-Białą, a dalej ma łączyć się w Balicach z drogą S7 w Krakowie. Ma ona zastąpić istniejącą drogę krajową 52.
Droga ekspresowa S61
To planowana droga z Ostrowi Mazowieckiej do Budziska przy granicy z Litwą. Droga łącznie ma mieć 221 km, zbudowano 12 km drogi dwujezdniowej i 14,5 km drogi jednojezdniowej. To część trasy Via Baltica i Via Carpatia. Częścią tej drogi jest obwodnica Augustowa i Suwałk.
Droga ekspresowa S74
Droga S74 ma w tej chwili zaledwie 6,8 km na odcinku Kielce-Cedzyna. Ma biec od Sulejowa do Niska. Pierwotnie miała być to droga Piotrków Trybunalski-Rzeszów-Barwinek-Bukareszt. Na razie nie są budowane dalsze odcinki.
Droga ekspresowa S79
Jest to 7,5 km odcinek łączący ulice Marynarską w Warszawie z południową obwodnicą Warszawy jednocześnie łączy port lotniczy Chopina z obwodnicą Warszawy. Ma to być także ważny element trasy N-S, która jest w planach po roku 2020.
Droga ekspresowa S86
Odcinek oddany w 1986 roku do użytku ma zaledwie 6,8 km długości łączy Katowice i Sosnowiec. Jest to główny kanał komunikacyjny dla Zagłębia i Górnego Śląska. W 2010 roku odcinek ten miał największe natężenie ruchu w Polsce, średnio ponad 100 tysięcy pojazdów na dobę.
Polska w budowie
Trudno jest mówić w chwili obecnej o sieci dróg ekspresowych w Polsce. To raczej plan stworzenia takowej sieci w przeciągu kolejnej dekady, wiele dróg ma powstać jeszcze przed 2020 rokiem, ale kolejne planowane są na późniejsze lata. Część z nich rzeczywiście powstanie w całości, inne będą działać odcinkami. Możemy mówić o ciągłej modernizacji kraju. Na chwile obecną najlepiej prezentuje się trasa S8, która już wkrótce połączy w pełni Białystok z Wrocławiem. Sieć naszych dróg jest jednak coraz to lepsza. Widać wyraźnie zmiany na przestrzeni minionej dekady. Świetne jest to, że większość tych dróg ekspresowych to drogi dwujezdniowe przez co są bardzo zbliżone do autostrad.
Drogi ekspresowe to łącznie 5500 km, maksymalna prędkość na tych drogach (dwujezdniowych) to 120 km/h. Jest to świetne uzupełnienie autostrad. Na świecie nie ma jednolitego standardu dróg ekspresowych, wszędzie jednak pełnią podobną rolę. W Polsce rozpoznamy je po niebieskim znaku D-7 oraz zielonych tablicach informacyjnych.
