Hity bloku wschodniego: Łada Niva 2121 – w prostocie rzeczywiście ukrywała się siła!

Przeciętnemu Polakowi Łada Niva 2121 kojarzy się z przestarzałą terenówką z ZSRR. I choć auto rzeczywiście stanowi w pewnym sensie dowód minionego systemu w Rosji, nie można jej tylko z tego powodu spychać na margines historii. Tym bardziej, że pomimo radzieckiego rodowodu, Niva osiągnęła potężny sukces w Europie. Niewiele osób o tym wie, ale na początku lat osiemdziesiątych zagarnęła 40 proc. rynku terenówek na Starym Kontynencie.

Choć motoryzacja bloku wschodniego raczej rzadko nadążała za światowymi trendami, radzieckim inżynierom w latach siedemdziesiątych mimo wszystko udało się trafić w dziesiątkę. A wszystko za sprawą prac w firmie AvtoWAZ, które zostały zainicjowane w roku 1971. Ich celem było zbudowanie auta terenowego dla ludu. Pojazd miał mieć napęd na cztery koła, a jednocześnie oferować codzienną praktyczność. Coś wam to mówi? Koncepcja zarysowana przez radziecką firmą do złudzenia przypomina koncepcję SUV-ów bijących obecnie rekordy popularności!

Czy zatem Niva była pierwszym SUV-em świata? Być może tak. Jedno jest jednak pewne. Gdy Rosjanie odkryli późniejszy boom na samochody terenowe o codziennym charakterze, zaczęli wokoło swojego modelu tworzyć kolejne legendy. A jedna z najgłośniejszych mówi o tym, że Niva stała się inspiracją nawet dla Suzuki Vitary. Jak bardzo radzieckie opowieści nie byłyby naciągane, ciekawostek nie brakuje również w samym procesie budowania auta. Otóż inżynierowie AvtoWAZ zastosowali zasadę wielkiego worka. Mianowicie wrzucili do niego wszystkie te elementy technologii Łady sedan, które w terenówce dało się wykorzystać, a następnie uzupełnili całość napędem na cztery koła.

Łada Niva 2121 wymagające testy przeszła śpiewająco

Początki prac inżynieryjnych nie przebiegały najlepiej. O ile pierwsze koncepty Nivy zbudowano już w roku 1971, o tyle wszystkie przepadły z kretesem. Władzom nie podobała się stylizacja. Nadwozie, które spotkało się z akceptacją szefostwa AvtoWAZ pojawiło się dopiero w roku 1973. W roku 1976 zapadła decyzja o wykorzystaniu jednostki napędowej znanej z nowej Łady sedan. Mowa o 1,6-litrowym benzyniaku posiadającym gaźnik. Później ostatecznie zatwierdzono koncepcję napędu – zastosowano stały napęd na cztery koła posiadający reduktor i blokadę centralnego dyferencjału.

Łada Niva była skrzętnie sprawdzona przed wprowadzeniem na rynek. A wyniki testów napawały radzieckich inżynierów dumą. Niewielka terenówka była w stanie wspiąć się na wzgórze o kącie nachylenia 58 stopni, potrafiła poradzić sobie w wodzie o głębokości 60 centymetrów lub śniegu o wysokości 100 centymetrów. Ostateczna zgoda na produkcję Nivy przyszła z Moskwy w roku 1977. W efekcie 5 kwietnia oficjalnie rozpoczął się seryjny montaż modelu.

Stylistycznie Łada Niva 2121 nie zaoferowała żadnej rewolucji. Rosjanie bardzo trafnie określali ją mianem Renault 5 umieszczonego na podwoziu Land Rovera. Prosta karoseria po prostu była. Nie przyciągała wzroku, nie skupiała większej uwagi i prezentowała się trochę jak mało kreatywne rozwinięcie prostopadłościanu. To jednak nie wysmakowanie designerskie miało być największą zaletą Nivy. Inżynierowie chcieli zauroczyć kierowców właściwościami terenowymi i praktyczną kabiną. O ile w pierwszej kwestii auto spisywało się wyśmienicie, o tyle w drugiej również nie budziło zastrzeżeń. We wnętrzu mieściło się czterech pasażerów i 263 litry bagażu.

Tylko 4 biegi, ale 90 km/h i to w terenie!

Do napędu Łady służył 1,6-litrowy silnik benzynowy zestawiony z 4-biegową skrzynią manualną. 4-cylindrowa jednostka nie była specjalnie nowoczesna. Paliwo było dostarczane do cylindrów za pomocą gaźnika, a moc wynosiła 72 konie mechaniczne. Niva rozpędzała się nawet do 130 km/h. W terenie prędkość maksymalna wynosiła 90 km/h. Za sprawą momentu obrotowego o wartości 126 Nm terenówka mogła ciągnąć przyczepę o masie 860 kilogramów. Radziecki model standardowo był wyposażany w hamulce tarczowe na przedniej osi. Z tyłu montowane były bębny.

Władze AvtoWAZ chciały kuć żelazo póki gorące. Właśnie dlatego już w roku 1978 Niva pojechała na targi motoryzacyjne do Paryża! A prezentacja okazała się naprawdę wyjątkowa. Łada Niva 2121 była pierwszym samochodem produkowanym w Związku Radzieckim, z którego Europa nie chciała się śmiać. Wręcz doceniła ilość zalet ujętych skandalicznie niską ceną i była mocno zainteresowana jego zakupem! Rosjanie szybko wyczuli w eksporcie interes. Zaczęli wysyłać Nivy na zachód, a tam Łada praktycznie z miejsca zdobyła około 40 proc. rynku samochodów z napędem 4×4. Warto zaznaczyć, że tak potężnego sukcesu AvtoWAZ nigdy później i z żadnym innym modelem nie udało się powtórzyć.

Zagraniczne zainteresowanie i dewizy napływające do kasy ZSRR zachęciły radziecką firmę do ciepłego spojrzenia w stronę rynków eksportowych. Jednym z ukłonów w ich stronę było zaprezentowanie w roku 1978 wersji dedykowanej krajom, w których samochody z pojemnością silnika powyżej 1,5 litra są obłożone wyższym podatkiem. Eksportowa Niva otrzymała 1,3-litrowego benzyniaka. 69-konna jednostka niestety była zdecydowanie za słaba. Nie sprawdzała się ani w mieście, ani w terenie. W efekcie nie spotkała się z dużym zainteresowaniem kierowców.

Modernizacja? Tej Łada Niva 2121 doczekała się w roku 1993

Łada Niva 2121 nie była często modernizowana. Do jednej z nielicznych zmian konstrukcyjnych doszło w roku 1985. To wtedy 1,6-litrowy silnik benzynowy został uzupełniony 5-biegową skrzynią manualną. Zwiększenie liczby przełożeń o jedno miało zwiększyć możliwość wykorzystania potencjału motoru, obniżyć poziom hałasu podczas jazdy oraz zoptymalizować wyniki spalania. W roku 1993 – 16 lat po rozpoczęciu produkcji Łady – w gamie Nivy pojawiła się pierwszy większy lifting. Inżynierowie AvtoWAZ zastosowali m.in. silnik benzynowy o większej pojemności.

1,7-litrowy motor otrzymał pojedynczy wtrysk paliwa sterowany elektronicznie w systemie Bosch, dzięki czemu zaoferował kierowcy 83 konie mechaniczne. Wraz z nową jednostką do sprzedaży trafiła Łada Niva wyposażona w nową, większą klapę bagażnika z pionowymi światłami, a w kabinie zaczęło być montowane zmienione koło kierownicy i całkowicie przeprojektowana deska rozdzielcza. Rok 1993 stanowił największy powiew świeżości w gamie radzieckiej terenówki. Oznaczał bowiem też debiut wersji ze zwiększonym rozstawem osi – nadwozie 5-drzwiowe i pick-up.

O ile na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Łada Niva mogła być eksportowym hitem Związku Radzieckiego, o tyle już lata dziewięćdziesiąte obnażyły przestarzałe rozwiązania technologiczne. Mimo wszystko AvtoWAZ nie poddawał się, a produkcja modelu trwała w najlepsze. Pierwsza przeszkoda na drodze rosyjskiej firmy pojawiła się w roku 2006. To wtedy Łada straciła prawa do nazwy Niva na rzecz General Motors. Amerykanie stworzyli swoją własną terenówkę, przez co Rosjanie byli zmuszeni do zmiany nazewnictwa. W ten sposób Niva stała się Ładą 4×4.

Bo trzeba być twardym! Czyli testy zderzeniowe Łady

Najlepszym dowodem poziomu przestarzałości technologicznej Łady Nivy był test zderzeniowy przeprowadzony przez rosyjską organizację ARCAP. Badanie odbywające się w zgodzie z warunkami Euro NCAP skończyło się tragicznie dla terenówki. Na 16 możliwych punktów Niva zdobyła 0! Produkcja Łady trwa do dziś. A to prawdziwy fenomen. Mimo iż auto skończyło w kwietniu tego roku czterdzieści lat, tak naprawdę nigdy nie było gruntownie zmodernizowane. Wszystko wskazuje jednak na to, że historia prostego SUV-a z Rosji wkrótce może się skończyć. Na to przynajmniej wskazują zapowiedzi właściciela AvtoWAZ – firmy Renault.

Francuzi coraz głośniej mówią o wstrzymaniu produkcji Nivy. Nie chcą jednak pozostawiać po aucie luki w ofercie. Już dziś planują następcę. Jaki są pomysły? Chcą sprawić, aby radziecka legenda była bliźniakiem technologicznym Dustera. Auto z całą pewnością stanie się dużo bezpieczniejsze. Jednak wzorowanie na rumuńskim crossoverze z całą pewnością odbierze Ładzie 90 proc. terenowego charakteru. A bez off-roadowej duszy samochód nie będzie miał praktycznie żadnych szans na sukces. Jednocześnie koncepcją zacznie być równie odległy od swojego poprzednika, co obecnie sprzedawane MINI i jego pierwowzór z lat sześćdziesiątych.

Ładzie należy się miejsce na kartach historii motoryzacji z kilku powodów. Mimo iż inżynierowie byli stłamszeni przez ograniczenie reżimu komunistycznego, udało im się stworzyć auto, które odniosło prawdziwy sukces na kapitalistycznym zachodzie. Co więcej, koncepcja była wizjonerska. W końcu Niva stała się jednym z pionierów segmentu SUV, który dziś bije rekordy popularności. A model wytrwał w sprzedaży cztery dekady i nadal cieszy się sporym zainteresowaniem kierowców. W skrócie radziecki nie zawsze oznacza zły.