Szkoda całkowita to termin stosowany w ubezpieczeniach komunikacyjnych. O szkodzie całkowitej mówi się wtedy, kiedy uszkodzonego w wypadku samochodu nie można naprawić (nie ma możliwości przywrócenia mu sprawności ze względu na zbyt poważne uszkodzenia) albo jego naprawa jest możliwa, ale nieopłacalna (koszty naprawy przekraczają wartość samochodu).
Termin szkoda całkowita nie posiada definicji prawnej.
Szkoda całkowita przy ubezpieczeniu OC
Właściciel samochodu, którego auto zostało uszkodzone w wypadku z winy innego kierowcy, który miał tylko opłacone ubezpieczenie OC, ma prawo domagać się kompensacji szkody. Zgodnie z prawem, poszkodowany ma prawo wyboru sposobu naprawy szkody. Może zażądać doprowadzenia pojazdu do stanu poprzedniego, albo zażądać zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej.
Szkoda całkowita następuje wtedy, gdy pojazd poszkodowanego uległ tak dużym zniszczeniom, że jego naprawa jest niemożliwa ze względów technicznych (uszkodzenia są tak duże, że nie ma możliwości przywrócenia stanu poprzedniego), albo szacunkowy koszt naprawy przekroczy wartość samochodu, jaką miał on w dniu wypadku (koszt naprawy przekroczy 100 % wartości nieuszkodzonego pojazdu, obliczonej na dzień zaistnienia szkody). W takiej sytuacji poszkodowany może liczyć na wypłatę odszkodowania.
Jeśli naprawa byłaby możliwa pod względem technicznym, albo opłacalna pod względem finansowym, wówczas mówi się o szkodzie częściowej.
Jak oblicza się wysokość odszkodowania w przypadku szkody całkowitej z OC?
Stosowana jest metoda dyferencyjna – ustala się wartość auta w stanie przed uszkodzeniem i odejmuje się od niej wartość pozostałości (wraku) samochodu po wypadku.
W przypadku bardzo poważnych uszkodzeń, rzeczoznawcy ubezpieczyciela mogą stwierdzić, że wrak samochodu nie ma żadnej wartości. Pozostałości auta należy wówczas oddać do stacji złomowania pojazdów. Po otrzymaniu zaświadczenia ze stacji, właściciel pojazdu wyrejestrowuje auto w urzędzie komunikacji. Urząd wydaje zaświadczenie o wyrejestrowaniu auta. Na jego podstawie ubezpieczyciel wypłacaodszkodowanie.
Do ustalania podstawowej wartości nieuszkodzonego auta stosowane są programy komputerowe i bazy danych, na podstawie których oblicza się wartość poszczególnych modeli aut, według roczników i wyposażenia. Cenę pomniejsza się, analizując przebieg, zużycie, poszczególne uszkodzenia przebyte w czasie eksploatacji itd. Ubezpieczyciele współpracują też z rzeczoznawcami samochodowymi.
Szkoda całkowita w ubezpieczeniu AC (auto casco)
W przypadku opłacenia ubezpieczenia AC, do szkody całkowitej dochodzi wtedy, gdy koszt naprawy samochodu przekracza wartość nieuszkodzonego pojazdu (na dzień szkody), jaka była ustalona w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Jest ona zależna od firmy ubezpieczeniowej a informację o niej można znaleźć w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Szkoda całkowita w przypadku AC ma miejsce wtedy, gdy koszt naprawy przekroczy od 60 do 80 % wartości pojazdu nieuszkodzonego. Wartość ta ustalona jest na dzień zaistnienia wypadku.
Wrak samochodu po szkodzie całkowitej
Zgodnie z prawem, pozostałości samochodu po wypadku, nawet po wypłacie odszkodowania, dalej stanowią własność osoby poszkodowanej. Może on nimi swobodnie dysponować, czyli np. może je sprzedać samodzielnie na części.
Jeśli właścicielowi auta nie uda się sprzedać pozostałości auta po cenie ustalonej przez ubezpieczyciela, może on zakwestionować wysokość wypłaconego odszkodowania.
Większość firm ubezpieczeniowych samodzielnie zajmuje się sprzedażą uszkodzonych aut po wypadkach. Jednakże ubezpieczyciel nie ma obowiązku sprzedaży wraku auta. Robi to dobrowolnie.
Dodatkowe pieniądze za niewykorzystane OC
Po oddaniu auta do kasacji i otrzymaniu zaświadczenia o wyrejestrowaniu, posiadacz samochodu może liczyć też na zwrot niewykorzystywanej składki z tytułu ubezpieczenia OC.
Jeśli auto zostało zniszczone np. w siódmym miesiącu ubezpieczenia, to jego właściciel otrzyma zwrot składki za pięć miesięcy, w tym przypadku w wysokości ok. 41 % rocznej składki.
Nieprawidłowości przy orzekaniu szkody całkowitej przy ubezpieczeniu OC
Rzecznik Ubezpieczonych zdiagnozował, że ubezpieczyciele często praktykują ustalanie szkody całkowitej w sytuacji, gdy szacunkowe koszty naprawy samochodu nie przekraczają 100 % jego wartości, a stanowią od 70 do 80 % wartości nieuszkodzonego pojazdu (obliczonej na dzień szkody). Ubezpieczyciele uzasadniają swoje postępowanie tym, że w procesie naprawy, podczas demontażu poszczególnych elementów auta, może okazać się, że koszty naprawy auta wzrosną, przekraczając 100 % jego wartości sprzed wypadku. Tymczasem, zgodnie z linią interpretacyjną Sądu Najwyższego, „za nadmierne uznaje się tylko te koszty naprawy, które przekraczają 100% wartości pojazdu sprzed szkody”. Stosowanie takich praktyk przez ubezpieczycieli prowadzi do wypłaty zaniżonego odszkodowania i jest w sprzeczności z art. 363 § 1 k.c.
Właściciel pojazdu powinien pamiętać o tym, że zawsze ma prawo zakwestionować ustalenia ubezpieczyciela, dotyczące wartości pojazdu. W trakcie sporu ubezpieczony może wykorzystać ekspertyzę niezależnego rzeczoznawcy samochodowego albo internetową wycenę wartości auta ze specjalistycznego portalu. Jeśli zakład ubezpieczeń uzna ją i na jej podstawie podwyższy wartość auta to jest także zobligowany do zwrócenia kosztów za uzyskanie ekspertyzy.
