W XXI wieku możliwości inżynierów motoryzacyjnych są bardzo szerokie. Z jednej strony dysponują oni bowiem naprawdę zmyślną inżynierią, a z drugiej mogą korzystać z zaawansowanej technologii materiałowej czy rozbudowanej elektroniki. Jednym z dzieci obydwu tendencji jest właśnie system 4Control. Rozwiązanie dające możliwość skrętu czterema kołami zostało opracowane przez francuską firmę Renault. Jak działa i czy często się psuje? To postanowiliśmy sprawdzić.
Skrętna oś w tylnej części pojazdu nie jest nowym wynalazkiem na rynku motoryzacyjnym. Do systemu inżynierowie motoryzacyjni powracali dość regularnie jeszcze od początku lat 20. Początkowo rozwiązanie szczególnie zagnieździło się na rynku pojazdów ciężarowych. I tam było rzeczywiście zbawienne – poprawiało bowiem skrętność ciężarówek czy autobusów podczas wykonywania manewrów na ciasnych parkingach. ostatecznie pojawiało się też w mniejszej wersji motoryzacji. Jednak w niezwykle pierwotnej formie.
Dobry przykład „staromodnego” podejścia do tematu ruchomych kół tylnej osi stanowi belka skrętna. W tym przypadku koła nie tyle skręcały się, co zaledwie dokręcały do kierunku jazdy. Konstrukcje tego typu są stosowane do dziś szczególnie często w pojazdach o charakterze miejskim. Czy mają jakieś wady? Przede wszystkim po puszczeniu gazu w czasie jazdy w zakręcie belka skrętna lubi stać się nadsterowna. Szczególnie pechowy jest też mechanizm stosowany m.in. w latach dziewięćdziesiątych w autach koncernu PSA.
Belka skrętna, 4WS i w końcu 4Control
W Citroenach i Peugeotach z końca XX wieku nagminnie ukręcają się łożyska igiełkowe. Objawy uszkodzenia belki? Podczas jazdy i skręcania w jednym z kierunków z tylnej części nadwozia dochodzi piszczenie. Poza tym jedno z kół zmienia swoją geometrię pracy. Technika naprawy belki skrętnej jest jedna i zakłada regenerację. Jej cena sięga już od 700 złotych w górę. System skrętnych tylnych kół w pełnej krasie powrócił na rynek samochodów osobowych dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych. Rozwiązanie nazwane przez Japończyków 4WS inicjalnie zostało wykorzystane w konstrukcji Hondy Prelude w roku 1987. Z czasem pojawiło się w Mazdach, a nawet Nissanach. Całkiem niedawno do panteonu weszło też Porsche. I tak dziś skrętne tylne koła są oferowane m.in. w 911-tce Turbo.
Działanie francuskiego systemu 4Control można podzielić na dwa etapy. Pierwszy pojawia się zawsze wtedy, gdy samochód nie jedzie szybciej niż 60 km/h. W takim przypadku koła tylnej osi skręcają się przeciwnie do kierunku, w którym pracują koła z przodu. Maksymalne wychylenie osiąga wartość 3,5 stopnia. Co to daje? Samochód staje się dużo bardziej skrętny. Łatwiej jest mu poruszać się po ciasnych uliczkach w centrum dużego miasta i łatwiej jest wpasować auto w ciasne miejsce parkingowe. Poza tym zmniejszana jest średnica zawracania – według wyliczeń Renault ta maleje aż o 10 proc. W praktyce oznacza to mniej więcej tyle, że Laguna czy Espace są w stanie zawrócić na równie ciasnej drodze co dużo mniejsze i miejskie Clio.
Druga faza pracy systemu 4Control zaczyna się w sytuacji, w której pojazd porusza się z prędkością większą niż 60 km/h. Wtedy koła tylnej osi delikatnie dokręcają się w tą samą stronę co koła przedniej, przy czym maksymalnie wychylenie sięga 2 stopni. Co to daje? Sprawia, że samochód zachowuje się dużo stabilniej w szybko pokonywanym zakręcie. Poza tym mimo iż pokonuje łuk dużo ciaśniej od pojazdu z zawieszeniem standardowym, istnieje mniejsze ryzyko utraty przyczepności i wypadnięcia z drogi.
4Control steruje ustawienie kół i mocno współpracuje z ESP
System 4Control to jednak nie tylko skrętne tylne koła. Rozwiązanie wymusiło też na inżynierach m.in. przeprojektowanie sposobu pracy układu ESP. Przede wszystkim elektroniczny asystent zaczął włączać się dużo później. Poza tym w razie nagłego hamowania elektronika – bez żadnego udziału kierowcy czy kierownicy – przejmuje kontrolę nad ustawieniem tylnej osi. W tym czasie steruje też siłą hamowania czy kontroluje przyczepność wszystkich kół. Tak szeroka kontrola sprawia, że 4Control razem z układem ESP może spokojnie radzić sobie z zapobieganiem efektowi nadsterowności czy podsterowności.
W przypadku takich modeli jak Renault Espace czy Talisman system 4Control nie jest montowany samodzielnie. Występuje razem z elektronicznie regulowanymi amortyzatorami. Ich sterownik nieustannie monitoruje sytuację na drodze. Sprawdza zarówno sposób jazdy (czy np. auto nie pokonuje właśnie zakrętu), jak i warunki jazdy (np. stan nawierzchni czy poziom przyczepności). Na podstawie tych informacji decyduje o sposobie pracy zawieszenia, dodatkowo poprawiając tym samym stabilność toru jazdy samochodu. 4Control i regulacja amortyzatorów to element większej sieci o nazwie Multi-Sense. Rozwiązanie, które jest zintegrowane z pokładową siecią CAN, decyduje też o kilku innych rozwiązania. To ono m.in. reguluje sposób pracy układu kierowniczego czy sposób reagowania silnika na naciśnięcie pedału gazu.
Połączenie francuskiej technologii i zmyślnego rozwiązania z jednej strony daje kierowcy dużo większy spokój podczas jazdy. Z drugiej wśród osób kupujących auto z drugiej ręki rodzi zasadnicze pytanie – czy system w czasie eksploatacji nie będzie się psuł? Jak na razie nie ma raportów, które wskazywałyby na podwyższoną awaryjność francuskiego 4Control. Mechanicy podkreślają, że rozwiązanie pracuje dobrze zarówno od strony mechanicznej, jak i od strony elektronicznej. Po części dlatego, że było naprawdę dopracowane przez inżynierów. Po części też dlatego, że w ostatnich latach jakość samochodów Renault zdecydowanie się poprawiła.
4Control w Renault – podsumowanie
System 4Control zbudowany przez inżynierów Renault to idealny przykład na współgranie mechaniki z elektroniką. Co jednak tak właściwie daje autu i jego kierowcy? Poprawia pewność prowadzenia, ułatwia miejskie wykonywanie manewrów, a jednocześnie nie powinien stanowić obaw pod kątem ewentualnej awaryjności. Trzeba przyznać, że Francuzi naprawdę przyłożyli się do prac nad systemem czterech kół skrętnych!
Modele samochodów wyposażonych w 4Control:
- Renault Megane III RS
- Renault Megane III GT
- Renault Talisman
- Renault Espace
- Renault Laguna III
- Renault Laguna Coupe GT